วันละเรื่อง : 'ยุทธการเกตตีสเบิร์ก' America History 101 หนึ่งสงครามสองแนวคิด

ช่วงนี้กลับมาสนใจประวัติศาสตร์ ก็เลยได้มีโอกาสอ่านหนังสือ ประวัติศาสตร์อเมริกา อยากรู้ดีเทลเล็กๆ น้อยๆ ที่เราไม่ได้รู้ตอนเรียน นอกเหนือจากประกาศอิสรภาพ สงครามกลางเมือง สงครามโลกครั้งที่ 1 ครั้งที่ 2 จำได้ว่าเมื่อก่อนอะไรที่ไม่เป็นรูปธรรมเราจะเข้าใจยากมาก อะไรคือสงครามกลางเมืองเกิดเพราะอะไรบลาๆ เพราะเรียนแค่ท่องจำมาว่าเกิด ในยุคใคร แค่นั้น จบ

แล้วเราก็เลยสงสัยว่า เอ๊ะ ตอนเราเรียนหนังสือ เรายังเรียนประวัติศาสตร์ชาติไทย แบบประวัติเล็กๆ น้อยๆ เลยอยากรู้ว่า แล้วอเมริกา หรือฝรั่งชาติอื่นๆ เขาเรียนประวัติศาสตร์ประเทศตัวเองช่วงไหนมาบ้าง ก็เลยไปเจอกับ 'The Gettysburg Battlefield'

เราอาจจะได้ยินสงครามกลางเมืองหลายครั้งในหนังหลายๆ เรื่อง จำได้แม่นว่าครั้งแรกที่รู้จัก คือจากเรื่อง Sweet Home Alabama ที่พ่อนางเอก ไปเป็นนักแสดงในฉากสมรภูมิรบที่ Alabama ให้นักท่องเที่ยวมาดู หรือ Outlander ซีรี่ส์ฝรั่งที่พูดถึงสงครามกลางเมือง

ถ้าให้เล่า The Gettysburg ให้เข้าใจ ก็ต้องเข้าใจที่มาคร่าวๆ ของสหรัฐอเมริกาก่อนว่า เดิมเป็นชาวอินเดียนแดงอาศัยอยู่ จากนั้นพอมีนักบุกเบิกเข้ามาจากประเทศต่างๆ ก็มีชนชาติอื่นเข้ามาตั้งรกราก มีอาณานิคมเป็นเมืองชัดเจน เริ่มเบียดคนพื้นเมืองกันไป หลักๆ ก็พวกอังกฤษ เริ่มมีตั้งกฎระเบียบ ซื้อขาย การจัดเก็บภาษีแพงขึ้น สุดท้ายก็เกิดเหตุการณ์ประท้วงต่อต้าน Boston Tea Party ที่กลุ่มต่อต้านทำลายการลำเลียงชา เทใบชาทิ้งลงทะเล นำไปสู่การปฏิวัติ จอร์จ วอร์ชิงตัน ก็ได้ประกาศอิสรภาพ เมื่อวันที่ 4 กรกฎาคม ค.ศ.1776 โดยมี Thomas Jefferson เป็นผู้ร่างคำประกาศอิสรภาพ และวันที่ 4 ก.ค. ก็กลายเป็นวันชาติอเมริกา

life, liberty and the pursuit of happiness เป็นหนึ่งในวลีที่ดังในคำประกาศอิสรภาพ

หลังจากประกาศอิสรภาพก็ยังมีการปฏิวัติ มีสงครามย่อมๆ มาเรื่อยๆ อเมริกาเองก็ถูกแบ่งเป็กฝักฝ่าย ฝ่ายใต้ตั้งแต่รัฐเวอร์จิเนียลงไป มีการเพาะปลูก เกษตรกรรม ก็จะต้องการแรงงานทาสผิวดำเป็นอย่างมาก ทั้ง 2 ฝ่ายก็มีความไม่ลงรอยกันอยู่เนื่องๆ มีปัญหาเรื่องการตัดสินคดีความของคนผิวดำอยู่บ่อยครั้ง อย่างเช่น คนผิวดำที่เจ้านายเสียชีวิต หรือขายไปให้คนอื่น พอข้ามรัฐมายังรัฐที่ไม่มีแรงงานทาส จะถือว่าเป็นทาสหรือไม่ ศาลก็ตัดสินว่าคนผิวดำไม่ถือเป็นพลเมืองสหรัฐ ไม่สามารถยื่นเรื่องฟ้องได้ ก็ต้องเป็นทาสต่อไป ก็คือคดีของ Dred Scott คดีความชื่อดัง ที่คำสั่งศาลทำให้นักต่อต้านการเลิกทาสหัวเสียมาก ถึงขั้นมีการเอาอาวุธไปให้ทาสเพื่อทำการจราจล และปัญหาอีกหลายๆ กรณีที่ทวีความรุนแรงขึ้นเรื่อยๆ จนกระทั่งการเลือกตั้ง Abraham Lincoln เป็นฝ่ายชนะ ได้รับเลือกเป็นประธานาธิบดี 

เริ่มด้วย South Carolina แยกตัวออกเพราะไม่พอใจผลเลือกตั้ง คิดว่าแยกตัวแล้วจะรักษาสถาบันทาสไว้ได้ รัฐอื่นๆ จึงทยอยแยกตัวตามออกมา รวมเป็นฝ่ายใต้ หรือเรียกว่าฝ่าย สมาพันธรัฐ (Confederate) จึงแยกตัวออกจากฝ่ายเหนือ หรือฝ่ายสหภาพ (Union) อย่างชัดเจน มีธง มีเพลงชาติเป็นของตัวเอง เพราะความไม่พอใจที่ ลินคอร์นเป็นประธานาธฺิบดีและเป็นผู้สนับสนุนฝ่ายเหนือที่ไม่สนับสนุนแรงงานทาส ในประเทศก็เกิดสงครามอยู่เรื่อยไป จนกระทั่งลินคอร์นประกาศกฎหมาย ปลดปล่อยแรงงานทาส (Emancipation Proclaimation) กองทัพฝ่ายใต้โดยมีนายพล Robert E. Lee เป็นผู้บังคับบัญชา  ด้านฝ่ายเหนือมีผู้นำเป็น George G. Meade

ช่วงแรกด้วยการนำของนายพลอีลี ซึ่งหลายคนบอกว่าเขาเก่งมาก มีการบริหารจัดการกองทัพอย่างมีประสิทธิภาพ ฝ่ายใต้ก็เลยรบชนะอยู่หลายครั้ง ซึ่งตอนแรกนายพลอีลี เคยถูกเชิญให้มาร่วมเป็นผู้นำฝ่ายเหนือ แต่ด้วยความที่บ้านเกิดอยู่ เวอร์จิเนีย เลยคิดว่าสมควรไปเข้ากับฝ่ายใต้มากกว่า เพราะเวอร์จิเนียอยู่ร่วมกับฝ่ายใต้ 

ฝ่ายใต้ก็รบชนะ รุกขึ้นมาทางเหนือเรื่อยๆ จนกระทั่งถึงเมือง Gettysburg ในช่วงแรกฝ่ายใต้เกือบมีชัยชนะ แต่ด้วยชัยภูมิที่ได้เปรียบของฝ่ายเหนือ ที่เป็นเนินสูง ฝ่ายเหนือเลยเริ่มโจมตีกลับได้ และได้รับชัยชนะไปในที่สุด และนับเป็นการสูญเสียครั้งสำคัญ ที่มีผู้เสียชีวิตมากกว่า 10,000 ราย และบาดเจ็บอีกกว่า 30,000 ราย 

สงครามกลางเมืองครั้งนี้ถือเป็นสงครามอุตสาหกรรมครั้งแรกๆ ของโลก เพราะมีการใช้ทางรถไฟ โทรเลข ในการสื่อสาร รวมถึงการผลิตเรือกลไฟ และอาวุธใช้กันอย่างจริงจังและแพร่หลาย

หลังจากจบศึกที่ Gettysburg Battlefield หลังเกิดการสูญเสียจำนวนมาก ลินคอร์นได้ออกมากล่าว Speech แด่นายทหารที่พลีชีพในสงครามครั้งนี้ เรียกว่า "The Gettysburg Address" และได้มีวลีเด็ด เป็นที่ถูกกล่าวขานถึงอยู่หลายครั้ง

that this nation, under God, shall have a new birth of freedom—and that government of the people, by the people, for the people, shall not perish from the earth.

Abraham Lincoln อยู่ตรงกลางภาพ หันหน้าเข้ากล้อง

นับแต่นั้นมาฝ่ายใต้ก็กลายเป็นฝ่ายที่ตกอยู่ในวิกฤต ถือเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญ ที่พ่ายแพ้ต่อฝ่ายเหนือ และเป็นฝ่ายรับตลอดมา และต่อมาก็เกิดยุทธการแอตแลนตา และก็ยังคงต่อสู้กันอยู่เป็นเวลามากกว่า 10 เดือน หลังจากนั้นลินคอร์นได้รับการเลือกเป็นประธาธิบดีสมัยที่ 2 จึงได้มีการร่างข้อตกลง 13 ข้อ ยกเลิกการมีทาสในสหรัฐอเมริกา ผ่านรัฐสภาอเมริกัน และนายพลอีลี ก็ถูกบังคับให้ยอมจำนน และยุติสงครามกลางเมืองลงในที่สุด

นายพลอีลี และผู้แพ้สงครามก็ถูกยึดทรัพย์สิน ที่ดินไป นั่นก็คือที่ Arlington ปัจจุบันเรารู้จักกันดีในสถานที่ที่ชื่อ Arlington National Cemetary จะมีบ้านอยู่บนเนินเขาหลังนึง นั่นเป็นบ้านของอีลี ที่เปิดให้เข้าเยี่ยมชมได้ สภาพภายในยังสวยงาม ให้คนรุ่นหลังเข้าไปศึกษา และที่ดินของเขากลายมาเป็นสุสานสำหรับทหารอเมริกันที่สละชีพในศึกต่างๆ นับตั้งแต่สงครามประกาศอิสรภาพ มาจนสงครามอิรัก จนถึงปัจจุบัน สุสานอาร์ลิงตันจึงนับว่าเป็น The Most Sacred Shrine of United States of America

บนเนินเป็นบ้าน ที่บังคับบัญชาของ Robert E. Lee

จากเนินเขาในสุสาน สามารถมองเห็นวิว DC ได้ทั้งเมือง รวมถึงเห็นอนุสาวรีย์ประจำเมือง

นอกจากนั้นนายพลอีลีก็พ้นจากสภาพพลเมืองสหรัฐฯ เพิ่งได้พลเมืองกลับมาหลังจากทายาทของเขาไปยื่นฟ้องต่อศาลหลังจากเขาเสียชีวิตไปแล้ว เขายังคงทำงานเป็นอธิการบดีของมหาวิทยาลัยวอชิงตัน ในเมืองเล็กซิงตัน เพื่อให้ความรู้แก่คนรุ่นใหม่ ให้เข้าใจถึงสงครามและผลกระทบของความโหดร้าย แต่เมื่อประมาณปีที่แล้ว ก็ได้มีการประท้วงถึงเรื่องรูปปั้นเขาในเมือง Charlottesville, Virginia ว่ารูปปั้นเขาทำให้เห็นถึงการตอกย้ำความไม่เท่าเทียม การเหยียดสีผิว และการสนับสนุนแรงงานทาส จนสุดท้ายในเมืองต่างๆ ที่มีรูปปั้นได้เคลื่อนย้ายออก เพื่อป้องกันการสร้างปัญหาภายในเมือง

รูปปั้นที่ General Robert E. Lee ที่ New Orleans ถูกนำออก แต่ยังคงเรียกว่า Lee Circle อยู่

รูปปั้นบริเวณสุสานของ General Robert E. Lee ที่ Washington and Lee University

ด้าน George G. Meade ก็ได้รับยศต่างๆ รวมถึงมีรูปปั้นของเขาอยู่ ณ บริเวณสมรภูมิรบ Gettysburg เพื่อเป็นเกียรติ รวมถึงบ้านของเขาที่ปัจจุบันกลายเป็นอพาร์ทเมนต์ยังคงถูกเก็บไว้เป็นที่ระลึกอยู่ใน Pennsylvania

มีชื่ออยู่ตรงประตูหน้าบ้านว่า Meade

รูปปั้น George G. Meade ที่ Gettysburg และยังมีรูปปั้นนายทหารอีกมากมายในสมรภูมิรบ

หลังจากการณ์เลิกทาสไม่นาน ในวันที่ 14 เมษายน ประธานาธิบดีลินคอร์นก็ได้ถูกลอบสังหาร โดยภายหลังผู้ลอบสังหารถูกจับกุม เป็นชายผิวขาวและอ้างว่าเขาสนับสนุนการเลิกทาส แต่เขาไม่พอใจ ที่คนผิวดำจะมีสิทธิการเลือกตั้งเท่ากับคนขาว

จากสงครามความไม่ลงรอยของคนสองความคิดที่แตกต่าง หลังฝ่ายเหนือได้รับชัยชนะ อำนาจทางการเมืองจึงเปลี่ยนมือจากเจ้าของไร่นา ที่ดินขนาดใหญ่ทางภาคใต้ กลายเป็นกลุ่มอำนาจจากเจ้าของอุตสาหกรรมภาคเหนือ สืบเนืองมาจนปัจจุบันที่พรรค Republican มักมีฐานเสียงอยู่ทางภาคเหนือ และภาคใต้มักจะเป็นฐานเสียงของพรรค Democrat

หากสงสัยว่าเราเรียนประวัติศาสตร์เพื่ออะไร เรื่องราวเหล่านี้คงพอเป็นคำตอบว่าเราเรียนเพื่อรู้ถึงผลลัพธ์ของเหตุการณ์ต่างๆ เป็นเช่นไร ให้เราได้เลือกที่จะทำอนาคตให้ประวัติศาสตร์ซ้ำรอยอีกหรือไม่

------------------------------

How to get there?

หากลองอยากเดินทางไปท่องเที่ยวตามรอย ศึกษาประวัติศาสตร์กันบ้าง ลองแวะไปดูได้ตามลายแทงด้านล่าง

• The Gettysburg Battlefield, Pennsylvania - เรียกว่าไปทั้งเมือง มีทัวร์พาชมรอบเมืองเลย ทั้งแบบฝั่นจักรยาน เดินชม หรืออื่นๆ

• Arlington National Cemetary, Verginia - สุสานที่ไม่ไกลจากตัวเมือง DC สามารถนั่งรถไฟ Metro ไปถึง เดินต่ออีกนิดหน่อย

• General George G. Meade, Pennsylvania - แวะไปชมหน้าบ้านประวัติศาสตร์ได้